Precies 10 jaar geleden ging ik op zoek naar de restanten van het schaalmodel van het grootste stadion ooit. Een stadion waar enthousiast aan werd begonnen, maar nooit is afgemaakt.
Een stadion voor 420.000 mensen. Opgebouwd uit vijf ringen! Hitler en zijn architect Speer dachten groot. In de nabije toekomst zouden de pan-germaanse spelen de Olympische Spelen en wereldkampioenschappen vervangen. Dit Germaanse sportfeest zou natuurlijk altijd in Duitsland plaatsvinden, in het speciaal voor dit doel gebouwde Deutsche Stadion in Neurenberg. Een megalomane arena, ook te gebruiken voor andere massabijeenkomsten. Het ontwerp van dit über-stadion was geïnspireerd op het Griekse Panathinaiko stadion uit 1898 maar dan acht keer zo groot.
Model Deutsche Stadion 
Panathinaiko stadion Athene 
Deutsche Stadion op maquette van Reichsparteitaggelande Neurenberg
Begin en einde
In september 1937 legde Adolf symbolisch de eerste steen. Echter, als gevolg van WO2 kwam er in 1939 al een bouwstop. Na de oorlog resteerde een enorm, 10 meter diep, hoefijzervormig funderingsgat dat zich al snel vulde met grondwater.
Einde WO2, het funderingsgat begint vol te lopen met grondwater 
Eind jaren 40, het funderingsgat wordt deels opgevuld met puin
Omdat Neurenberg voor 90% in puin lag en men ergens heen moest met de brokstukken, kwam het hoefijzermeer goed van pas. De ene helft van het meer werd gevuld met puin en groeide uit tot een heuvel. Een giftig heuvel omdat men er tot 1962 ook ander (chemisch) afval op bleef storten. De andere poot van hoefijzer bleef gevuld met water en werd de Silbersee. Die is inmiddels ook zwaar vervuild door het giftige water dat van de heuvel af komt.
Ware grootte
Kortom een mega- fiasco met als zichtbare sporen een heuvel en een meertje vol met waarschuwingsbordjes. Het interessantste deel van dit megaproject ligt echter niet in Neurenberg. De ontwerpers wilden namelijk de zichtlijnen en akoestiek van het Deutsche Stadion testen met een schaalmodel. Schaal 1 op 1!! Een soort maquette van 100 bij 85 meter. Daarvoor zochten ze een heuvel met de gewenste glooiing. Die vonden ze in Oberklausen, zo’n 50 km ten oosten van Neurenberg.
Van 1937 tot 1939 werd daar op de strengbewaakte “Hohen Berg” door 400 arbeiders non-stop gewerkt aan het schaalmodel . Er kwam een houtzagerij, een spoorlijntje en in maart 1938 kwamen Hitler en Speer kijken naar het geheime model. De heren concludeerden dat de prestaties van een sportgroep uit Herbruck zelfs vanaf de bovenste ring goed te zien en te horen waren.
De houten tribune die op betonblokken stond, vertegenwoordigde 1/10 deel van het stadion (42.000 plaatsen!). De toren bovenin stond model voor de liftcentrale waarmee het publiek razendsnel omhoog en omlaag gebracht zou worden. Direct na de oorlog lieten de Amerikanen de proeftribune afbreken. Fijn voor de dorpsbewoners want met het hout konden ze hun verwoeste huizen weer opbouwen.
En o ja, met de akoestiek zat het na 70 jaar eigenlijk nog steeds wel snor:
