Misschien wel mijn lievelingssnelweg: Bundesautobahn 4. Afgekort BAB 4, of A4. Voorheen Reichsautobahn 4. Eén lange geschiedenisles van 583 km. De eerste plannen voor deze weg zijn pre-Adolf. De snelweg staat al ingetekend op de oerschetsen van het Autobahn-netwerk en loopt van de Nederlandse grens via Koln en Dresden naar Breslau/Wroclaw. Echter, een wereld- en een koude oorlog gooiden de aanleg grondig in de war. De A4 is niet af en zal waarschijnlijk nooit af komen. Maar sporen en verhalen zijn er in overvloed. Ik begin met het viaduct bij Obersuhl, met zijn twee curieuze so da pijlers.
In de jaren 30 wordt op verschillende plekken in Duitsland met de aanleg van de A4 begonnen. Maar, als gevolg van WO2 komt de bouw, zoals veel projecten in die tijd, stil te liggen. De nazi’s hebben andere prioriteiten en dus stopt ook de (dwang)arbeid aan de A4 tussen Bad Hersfeld en Eisenach, later bekend als der Thüringer Zipfel. In 1943 is een deel van de A4 hier al beperkt berijdbaar, hoewel twee grote viaducten bij Wommen en Obersuhl nog lang niet af zijn. Van het viaduct bij Obersuhl, lokaal bekend als Weihetalbrücke, zijn pas zeven pijlers gereed.
Na 1945: Autobahn in Sperrgebiet
Wanneer de rook van de oorlog is opgetrokken blijkt dit incomplete deel van de A4 in het grensgebied van de BRD en de DDR te liggen. Sterker nog, over een afstand van nog geen 20 km kruist de snelweg de ‘innerdeutsche Grenze‘ drie keer! Een grens die enkele 
jaren na de oorlog het meest ondoordringbare deel van het IJzeren Gordijn zou worden. Hoe verder met de A4? Niet dus. De DDR heeft geen geld en geen behoefte om de bouw weer op te 
pakken. De bevolking moet juist ‘binnen blijven’. Voor de West-Duitsers heeft deze grensovergang ook geen prioriteit. In het transitverkeer naar het eiland West-Berlijn of verder oostwaarts, speelt de A4 geen rol. Dus het verkeer vanuit het westen verlaat noodgedwongen vlak voor Obersuhl de A4. Vanuit het oosten moet men bij Wommen de weg af. Wat rest is een morsig stukje snelweg in niemandsland en Sperrgebiet. West-Duitsland verbetert nog wel wat provinciale wegen in de omgeving 
omdat de bewoners grote slingers moeten maken in deze Duits-Duitse Bermudadriehoek van prikkeldraad en wachttorens. Maar de onaffe viaducten blijven onaf en op het verlaten stukje A4 rijdt slechts af en toe een tank of tractor. Wel is het stukje snelweg geliefd bij filmmakers die een stukje Autobahn oude stijl nodig hebben.
Hardnekkige pijler
Na de Wende in 1989 en de Duitse eenwording gaat het snel met de A4. Er komt geld beschikbaar. Want voor de wederopbouw van de krakkemikkige DDR zijn goede verbindingen belangrijk. Dus de A4 wordt hier in hoog tempo hersteld en – eindelijk – voltooid. Het viaduct bij Wommen komt af na 50 jaar (daarover een andere keer meer). Voor het viaduct bij Obersuhl is een nieuw plan: een moderne brug van spanbeton. De zeven pijlers die de nazi’s ooit hadden gebouwd als begin van een boogbrug zijn overbodig en vijf van de zeven worden in 1992 met één knal neergehaald. Althans, dat had de chef-explosieven beloofd. Ondanks de haast en dwang hebben de arbeiders in de oorlog goed werk geleverd, want voor één van de pijlers zijn uiteindelijk niet minder dan drie explosies nodig. Twee van de zeven pijlers hebben onze oosterburen laten staan. So da, als herinnering en waarschuwing. Ze zijn niet te zien voor wie over de gemoderniseerde A4 scheurt, wel voor de liefhebber die eronder kijkt.
Wegenkaart Thuringen Zipfel jaren 70 met 3 grenspassages
de 7 peilers na de oorlog
